پژوهشکده تخصصی تولید محصولات بیولوژیکی دانشگاه شیراز از بدو شیوع ویروس کرونا پژوهش برای ساخت واکسن را آغاز کرده که به گفته عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی این دانشگاه هم‌اکنون در نیمه راه مرحله تولید قرار دارد.
دکتر محمدهادی اسکندری در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه پروژه تولید واکسن کرونا از اسفندماه ۹۸ در این دانشگاه آغاز شده است، ابراز داشت: برای طراحی واکسن به فراهم‌کردن امکان تجاری‌سازی و تولید آن اندیشیدیم؛ از همین رو کار را به‌صورتی گسترده‌تر آغاز کردیم؛ زیرا در شرایط کنونی عنصر زمان بسیار برای تیم پژوهنده اهمیت دارد و نمی‌توان تنها یک واکسن را طراحی و آزمایش کرد؛ بدین‌ترتیب مطالعه بر روی ۱۰ شکل مختلف واکسن به‌صورت همزمان شروع شد و هم‌اکنون در اواسط مرحله تولید واکسن هستیم.
عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز اظهار داشت: تهیه واکسن سه مرحله دارد که شامل طراحی، تولید و تست‌های بالینی یا کارآزمایی بالینی است ؛ از همین رو اینکه گفته می‌شود در مرحله تولید هستیم به‌معنای اتمام مراحل ساخت واکسن نیست؛ بلکه به این معناست که طراحی تمام شده و بعد از اینکه تولید به نهایت برسد باید در حوزه پژوهش‌های کلینیکی بررسی شود.
تحریم‌ها به یاری کرونا آمده‌اند
اسکندری با اشاره به تاثیر همزمان شیوع کرونا و تحریم‌ها بر کندی روند کار عنوان کرد: درحال حاضر کانال ارتباطی با خارج از کشور وجود ندارد؛ به همین دلیل نیاز به برخی قطعات که باید از خارج از کشور وارد شود، فرایند پژوهش را دچار مشکل کرده است؛ استانداری فارس از نزدیک درحال رصد فرایند تولید واکسن است و قول‌هایی برای اختصاص بودجه و تسهیل فرایند ساخت واکسن داده که باعث شده کار در چند روز گذشته سرعت گیرد.
وی با بیان اینکه همزمان با این پژوهش‌ها، یک شرکت بیوتکنولوژی تولیدکننده واکسن و دارو در اروپا نیز با محققان دانشگاه شیراز در ارتباط است، گفت: ارتباط با این شرکت نیز به‌صورت موازی برقرار شده است و قراردادهایی در زمینه همکاری‌های علمی به امضا رسیده است و مقرر شده که شرکت سازه‌های لازم برای تولید واکسن و دارو را به ایران ارسال کند تا بتوانیم همزمان در ایران هم واکسن و دارو را تولید کنیم؛ اما حق مالکیت این پروژه مربوط به شرکت اروپایی است، در عین حال اگر بتوانیم در این ارتباط واکسن را تولید کنیم و به نتیجه مطلوب برسیم می‌توان در آینده درباره نحوه استفاده از واکسن و دارو نیز با آن‌ها مذاکره کرد.
عضو کارگروه تخصصی تولید واکسن و فرآورده‌های بیولوژیک دانشگاه شیراز اضافه کرد: تولید واکسن به تخصص‌های مختلف نیاز دارد؛ از همین رو در حال حاضر در تیم پژوهشگران دانشگاه شیراز، محققان از حدود ۱۵ گرایش متشکل از رشته‌های مهندسی کامپیوتر، بیوانفورماتیک، بیوشیمی، میکروبیولوژی، بیوتکنولوژی، ویروس‌شناسی، ایمنی‌شناسی و برخی دیگر از رشته‌های مهندسی مشغول کار هستند که باید به آن‌ها رشته‌های کلینیکی را نیز به عنوان مصرف کننده نهایی واکسن افزود.
همکاری فرامرزی پژوهشگران برای تولید واکسن
وی با بیان اینکه این مجموعه در کنار یکدیگر زنجیره‌ای علمی را تشکیل داده‌اند تا واکسنی موفق با قابلیت تجاری‌سازی تولید کنند، افزود: در این گروه که افزون بر ۱۷ عضو دارد، اعضایی از دانشگاه‌ها و برخی شرکت‌های کشورهای آلمان، اتریش، استرالیا و آفریقای جنوبی نیز با دانشگاه شیراز در این طرح همکاری می‌کنند.
اسکندری با اشاره به اینکه امکانات دانشگاه برای تولید تجاری نیست، گفت: در دانشگاه دانش فنی تولید واکسن را کسب می‌کنیم، اینکه چگونه می‌توان این واکسن را به تولید انبوه رساند پس از ایجاد دانش فنی، توسط شرکت‌های خصوصی یا دانش‌بنیان صورت می‌گیرد.
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز تجهیزات و امکانات آزمایشگاهی اولیه را برای تولید واکسن در دانشگاه شیراز مناسب ارزیابی کرد و بیان داشت: امکانات مناسبی در دانشگاه شیراز وجود دارد و تمام تجهیزات های‌تک (فناوری بالا) مورد نیاز برای دسترسی به دانش فنی فراهم است؛ اما زیرساخت‌های تولید در مقیاس صنعتی در دانشگاه فراهم نیست.
وی ادامه داد: در قسمت کارآزمایی بالینی نیز از برخی امکانات برخوردار هستیم و از برخی خیر. برای کار با ویروس‌های خطرناک به آزمایشگاه ویروس شناسی سطح ۳ در ایران نیازمندیم که هنوز چنین آزمایشگاهی در کشور با این سطح از امکانات وجود ندارد.
اسکندری ابراز داشت: گرچه به تجهیزات خاصی برای دستیابی به واکسن نیاز داریم؛ این بدان معنا نیست که قادر به پیشرفت در حوزه تولید واکسن نباشیم؛ زیرا پژوهشگران ایرانی سال‌هاست که تولیدکننده انواع واکسن در کشور هستند و بخشی از نیازها را رفع می‌کنند و ما تنها در تکمیل تست‌های بالینی نیازمند توسعه زیرساخت‌ها هستیم.
سه تا چهارماه برای رسیدن به کارآزمایی بالینی
استاد دانشگاه شیراز زمان به ثمر رسیدن مرحله تولید واکسن کرونا را سه تا چهار ماه آینده برآورد کرد و اظهار داشت: پس از گذر از این مرحله وارد فاز کارآزمایی بالینی خواهیم شد؛ گرچه این مراحل نیازمند تلاش در مقیاس بین‌المللی و برقراری ارتباطات موثر با خارج از کشور هستیم که درحال حاضر کرونا و تحریم‌ها باعث شده ارتباط لازم را با سایر کشورها نداشته باشیم.
عضو کارگروه تخصصی تولید واکسن و فرآورده‌های بیولوژیک دانشگاه شیراز بیان کرد: در تکمیل فرایند برخی قسمت‌ها قریب به دو ماه است که آماده تولید هستیم؛ اما مواد آزمایشگاهی لازم را برای پیشبرد کار نداریم.
شک به توان خودی‌ها
عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز با انتقاد از نگاه ناامیدانه به فعالیت‌های پژوهشگران و دانشمندان ایرانی در مدیران، عنوان کرد: بسیاری از افراد حتی در رده‌های مدیریتی و دانشگاهی به توانایی‌های داخلی اعتقادی ندارند و نگاهشان به خارج از کشور است؛ درحالی که در ایران هم نیروی انسانی کارآمد و هم امکانات خوبی در اختیار داریم.
اسکندری این طرز تلقی را برای پژوهشگران آزاردهنده خواند و افزود: بی‌اعتمادی به پژوهشگران ثمرات مطلوبی ندارد و نشان‌دهنده نوعی سرخوردگی است که باعث شده انجام کارهای بزرگ در کشور با موانعی مواجه شود.
استاندار فارس ۲۳ اسفندماه ۹۸ از دانشگاه شیراز باعنوان یکی از قطب‌های علمی مطرح در کشور درخواست کرده بود با توجه به برخورداری از متخصصان توانمندی در حوزه‌های زیست‌شناسی، ویروس‌شناسی و ژنتیک به تحقیق درباره رفتار ویروس کرونا و راه‌های مقابله با آن بپردازد.
در استان فارس، علاوه بر شیراز، در شهرستان‌های فسا، نی‌ریز، اقلید، خرم بید، استهبان، داراب، خفر، فراشبند، خرامه ، لامرد، ارسنجان، لارستان، کازرون، آباده، اوز، خنج، مرودشت، سپیدان، قیروکارزین، فیروزآباد، جهرم، گراش، بوانات، زرقان، بیضا ، کوهچنار و سرچهان بیماران مبتلا به کرونا شناسایی شده‌اند.
تا بیست و هشتم اردیبهشت ۹۹ بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی، یک هزار و ۸۰۶ بیمار جدید مبتلا به کرونا در کشور شناسایی شده‌اند و مجموع بیماران کرونا در کشور به ۱۲۰ هزار و ۱۹۸ نفر رسید. در طول ۲۴ ساعت گذشته، ۵۱ بیمار مبتلا به کرونا جان خود را از دست دادند و مجموع جان باختگان این بیماری به ۶ هزار و ۹۸۸ نفر رسید.
بیمارستان حضرت علی اصغر (ع) و چهار بیمارستان شهید چمران، شهید فقیهی ، نمازی و شهید بهشتی در شیراز به عنوان مراکز پشتیبان در کنار معرفی ۹ مرکز در شیراز و ۳۶ مرکز در دیگر شهرستان‌های استان فارس برای مراجعه افراد مشکوک به کرونا به این بیماران خدمات می‌دهند، همچنین نقاهتگاه بیماران مبتلا به کرونا با ظرفیت ۲۰۰ تخت نیز در ورزشگاه شهید آیت‌الله دستغیب شیراز تجهیز شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
