بسیاری از مشاغلی که با شیوع کرونا ناچار به توقف فعالیت خود بودند، دیگر محدودیتی برای بازگشایی ندارند. اینکه این بازگشایی چگونه میتواند با بیشترین رعایت نکات بهداشتی و پیشگیرانه همراه باشد، پرسشی است که دانشآموختگان دانشگاههای برتر کشور به آن پاسخ دادهاند. تعمیرکار باشید یا مدیر، هتلدار باشید یا آرایشگر، فرقی نمیکند. اینجا برای طیف وسیعی از کسبوکارها، نسخههایی برای ادامه حیات اقتصادی با وجود کرونا پیچیده شده است.
تقریباً سه ماه از ورود ویروس کرونا به ایران میگذرد. بعد از حدود یک فصل گذران زندگی در حالت نیمه تعطیل، قرار است محدودیتهای بیشتری کنار گذاشته شود و به زندگی جدیدی بازگردیم که این ویروس هم یکی از بخشهای آن است.
برداشتن این محدودیتها، بازگشت مردم به مشاغل خود و از سرگیری فعالیتهای مختلف این نگرانی را ایجاد میکند که به آمار مبتلایان به بیماری اضافه شود. با این حال، دغدغه معیشت و مسائل اقتصادی اجازه ادامه تعطیلی بیشتر را نمیدهد.
در واقع مسئله از «نحوه قرنطینه و اعمال محدودیت» به «چگونگی از سر گیری فعالیتها» تغییر کرده است. در این میان، پیشنهادهای زیادی برای شروع بهکار فعالیتهای اقتصادی مطرح میشود که در نوع خود قابل بحث و بررسی هستند. تمرکز این ایدهها بر روشهایی برای بازگشایی فعالیتهای اقتصادی بهگونهای است که علاوه بر تأمین درآمد یا جلوگیری از تعدیل نیروی کار، انتقال ویروس کرونا به حداقل برسد.
جمعی از دانشآموختگان رشتههای حقوق، مدیریت، جامعهشناسی، مهندسی برق و هوش مصنوعی از دانشگاههای تهران، شهید بهشتی، شریف و علامه طباطبایی ایدههایی را برای کاهش آسیبهای معیشتی ناشی از کرونا طراحی و گردآوری کردهاند.
این گروه اذعان دارند با اینکه ابزارهای اصلی مدیریت بحران اقتصادی ناشی از کرونا در دست دولت و نهادهای عمومی است، اما بحث و گفتوگو درباره این ایدهها، زمینهای را فراهم میآورد تا هرکس به سهم خود بتواند در بهبود شرایط و کاهش آسیبها به دیگران یاری رساند.
کرونا و چگونگی خرید توسط سالخوردگان
در روزهای شیوع کرونا، بسیاری از امور بهصورت مجازی، اینترنتی و الکترونیکی انجام شدند. بنابراین آموزش و آشنا شدن صاحبان مشاغل با ابزارهای ارائه خدمات و فروش محصول اینترنتی بهخصوص برای افراد میانسال یا افرادی که آشنایی کمتری با این ابزارها دارند، میتواند مفید باشد. علاوه بر این، کسب و کارهای کوچک میتوانند محصولات و خدمات خود را در مارکتپلیسهایی مانند Digikala و Omdex و Zoodel عرضه کنند. در مواردی که خرید مایحتاج روزانه بهصورت حضوری انجام میشود، سوپرمارکتها و فروشگاههای زنجیرهای میتوانند بازه زمانی خاصی را به گروههای خطرپذیر و افراد بالای ۶۰ سال اختصاص دهند تا شرایط ایمنتری را برای تهیه اقلام مورد نیازشان فراهم کنند.
پیشخرید کالا و خدمات
ما میتوانیم با پیشخرید کالا و خدمات، جلوی قطع درآمد افراد یا کسبوکارهایی را که پیش از این مشتری آنها بودیم، بگیریم؛ درباره بعضی از مشاغلی که خدمات آنها یک کار معین است، مثلاً نظافت ساختمان. با پیشخرید یک واحد کار معین که میتواند با تخفیف همراه باشد، میتوانیم پس از عادی شدن شرایط از این خدمات استفاده کنیم. پیشخرید در مشاغلی که در زمینه خرید و فروش کار میکنند نیز امکانپذیر است. به عنوان مثال آژانسهای مسافرتی که بلیت هواپیما را به قیمت روز میفروشند، میتوانند با پرداخت ۴۰۰ هزار تومان، یک برگ اعتبار ۵۰۰ هزار تومانی به مشتری بدهند و با از سرگیری پروازها، بهازای آن به مشتری بلیت بدهند.
بعضی شرکتها نیز در زمینه فروش اعتباری یا بُن کالا و خدمات فعالیت میکنند. شرکتهایی مانند نتبرگ و تخفیفان میتوانند از ساز و کار مالی و حقوقی تجربه شده خود برای توسعه و اجرای این مدل استفاده کنند یا امکان تبدیل و مبادله بنها یا اعتبارها به یکدیگر را فعال کنند. مثلاً اعتبار ۵۰ هزار تومانی خرید لباس با همین میزان اعتبار در آرایشگاه قابل مبادله باشد.
تغییرات موقت برای تولیدکنندگان چابک
تولیدکنندگان میتوانند با تغییر خط تولید خود به سمت محصولات پر تقاضا، امنیت درآمد خود را تضمین کنند. بهعنوان مثال، تولیدکنندگان خوشبوکنندهها یا حشرهکشها میتوانند تولید مواد ضد عفونیکننده را در پیش گیرند و تولیدکنندگان پوشاک، به سمت تولید لباسهای گان و ماسک حرکت کنند. بسیاری از کسبوکارها نیز میتوانند با تغییراتی جزئی، محصولاتی تولید کنند که هم به مردم برای تأمین شرایط بهداشتی کمک کند و هم فروش خود را نیز تضمین کنند. مثالهایی از این تغییرات میتواند تولید درهای اتوماتیک و شیرهای آب سنسوردار باشد.
کرونا و چالشهای مدیریتی
کرونا موجب تعدیل نیروی برخی از بنگاههای اقتصادی و شرکتها شد، اما هنوز فرصتی برای جلوگیری از کاهش بیکاری در این شرایط بحرانی وجود دارد. مدیران دارای درآمد بالا میتوانند با چشمپوشی داوطلبانه نسبت به دریافت بخشی از حقوق خود، از تعدیل نیرو در مجموعه جلوگیری کنند. همچنین کارفرما و کارمندان میتوانند توافق کنند اضافه کاری در این مدت تعطیل شود و در مقابل، مبلغ ساعات اضافه کاری مانند ایام معمولی پرداخته شود. این توافق، مشروط بر عدم تعدیل نیرو است. علاوه بر این، توافق برای لغو موقتی پاداشهای ماهیانه و فصلی در قبال صرفنظر از تعدیل نیرو نیز پیشنهاد دیگری برای گذر از این بحران است.
رعایت فاصلهگذاری اجتماعی با شیفتبندی واحدهای صنفی به دو بخش هشت ساعته یا سه بخش ۶ ساعته، علاوه بر تضمین حضور تمام کارکنان، به رعایت بهتر نکات بهداشتی مراجعهکنندگان کمک میکند.
ایدههایی برای شکمگردی در ایام کرونا
رستورانها و مراکز تهیه غذا یکی از کسبوکارهایی هستند که بیشترین آسیب را از کرونا دیدهاند. بازگشایی این کسبوکارها نیازمند جلب اعتماد مشتریان و همچنین رعایت مسائل بهداشتی است. رعایت نکات و اصول بهداشتی با تقسیم کار بین کارکنان و انتخاب فردی بهعنوان مسئول بهداشت آشپزخانه قابل انجام است تا بر رعایت نکات بهداشتی نظارت داشته باشد.
جلب اعتماد مشتریان نیز با پخش تصاویر زنده از محیط آشپزخانه رستوران یا تهیه غذا در شبکههای اجتماعی امکانپذیر است. این مورد توسط شیرینیفروشیها نیز قابل انجام است. ارسال اقلام بهداشتی مانند دستکش یا ماده ضدعفونیکننده بهصورت هدیه به مشتریان میتواند در ترغیب آنها بهخرید، کمک کند. خدمات اضافهای مانند تحویل رایگان نیز از دیگر اقدامات تشویقی رستورانها و شیرینی فروشیها برای جذب مشتری است.
رستورانهایی که غذای نیمپخته و نیازمند به حرارت مجدد را آماده میکنند یا رستورانهایی که به مشتریان توصیه میکنند غذای خود را پیش از مصرف حرارت دهند، شانس بیشتری برای ادامه کار در کنار کرونا خواهند داشت. شیرینیپزیهایی هم که تولید خود را از اقلامی مانند شیرینی تر به شیرینیهایی که امکان حرارت دادن مجدد آنها در مایکروفر وجود دارد تغییر میدهند نیز شانس بیشتری برای ادامه فعالیت پیدا میکنند.
چگونه در ایام کرونا ورزش کنیم؟
خانهنشینی چندماهه خیلیها را از انجام پیادهرویهای اجباری در مسیر خانه تا محل کار محروم کرده است. بسیاری از افرادی که پیش از این برنامه منظمی برای حضور در باشگاهها داشتند نیز منتظر بازگشایی اماکن ورزشی هستند. باشگاهها میتوانند خدمات خود را با استفاده از اینترنت و کلیپهای آموزشی به مشتریان ارائه دهند و برنامههای تخصصی خود را برایشان ارسال کنند.
حتی میتوان وسایل ورزشی را بهصورت ساعتی اجاره داد و تحویل و بازپسگیری وسایل در محل مشتری انجام شود. اما اگر قرار بر فعالیت مجدد باشگاهها باشد، بهترین پیشنهاد، تبدیل فضای کلی باشگاه به چند محدوده مستقل و استفاده انفرادی متقاضیان از این فضاهاست. در این صورت، لازم است اقدامات بهداشتی و ضدعفونی همه وسایل ورزشی پس از هر بار استفاده، بهطور جدیتر اعمال شود.
بُکُش و خوشگلم کن، این بار با کرونا!
حتماً شما هم در چند ماه گذشته در خانه دست به قیچی شدید و با هر نگاه به آینه یادتان آمده که کار را باید به کاردان سپرد و دلتان برای آرایشگر خودتان تنگ شده است! آرایشگاهها که در ایام پیک کاری خود با بحران کرونا و تعطیلی مواجه شدهاند هم بیصبرانه منتظر مشتریان خود هستند.
رعایت چند نکته میتواند درآمد آنها را دوباره بهجریان بیندازد و چهره شما را پیراسته کند. آرایشگاهها میتوانند وسایل خود را به مشتری اجاره دهند و از طریق گفتوگوی تصویری به او آموزش دهند تا با کمک اعضای خانواده، کار آرایش و پیرایش را انجام دهد. راهحل دیگری این است که آرایشگران خدمات خود را با لباس محافظ در منزل مشتری و با استفاده از وسایل شخصی او ارائه دهند.
با این حال، اگر قرار بر این است که مشتری حضوری در آرایشگاه پذیرفته شود، برای پرهیز از تجمع در محیط آرایشگاه، هر مشتری را فقط با تعیین وقت قبلی بپذیرند و تا جای ممکن از وسایل شخصی خودش استفاده کنند. علاوه بر این، محیط و وسایل برای هر مشتری کاملاً ضدعفونی شود و آرایشگران حتماً از ماسک یا شیلد استفاده کنند.
یادگیری تعطیل نیست
آموزشگاههای بسیاری خدمات خود را بهصورت مجازی در دوران شیوع کرونا ارائه دادند و میتوان گفت کسبوکارهای این حوزه، با سرعت بیشتری با شرایط موجود انطباق پیدا کردند. بنابراین کلاس آنلاین همچنان یک گزینه مهم برای آموزشگاههاست. با این حال، با توجه به احتمال اختلال اینترنت، میتوان مدت کلاسها را کمی افزایش و با توجه به عدم حضور خدماتگیرندگان در آموزشگاه و کاهش هزینههای جاری، مبلغ شهریه را کاهش داد.
کرونا و تعمیرگاههای خودرو
در روزهایی که مردم برای ترددهای خود، تا جای ممکن از خودروی شخصی استفاده میکنند تا از ازدحام وسایل حمل و نقل عمومی دور باشند، نیاز به خدمات تعمیر خودرو نیز افزایش پیدا میکند. تعمیرگاهها میتوانند با ارائه خدمات در محل یا تعیین وقت قبلی، از ازدحام و تجمع در محل تعمیرگاه جلوگیری کنند. گفتوگوی تصویری با مشتریان برای رفع ایرادات جزئی، یکی دیگر از راهحلهای پیش رو است.
خشکشوییها و پیشگیری از کرونا
خشکشوییها میتوانند با ارائه خدماتی مانند دریافت و تحویل در محل، از ازدحام مشتریان در محل کار خود جلوگیری کنند. علاوه بر این، ضدعفونی کردن لباسها برای جلوگیری از انتقال ویروس کرونا از دیگر اقداماتی است که به ادامه فعالیت خشکشوییها در شرایط فعلی کمک میکند.
پیشنهادهایی برای بخش مسکن
رعایت فاصله اجتماعی ایجاب میکند کمترین خروج غیرضروری از خانه را داشته باشیم، اما اگر در این میان بخواهیم خانه جدیدی اجاره کنیم، راهحل چیست؟ مشاوران املاک در اینجا نقش مهمی دارند. آنها میتوانند از مالک بخواهند با تهیه یک ویدیوی کوتاه و البته کامل، از تمام نقاط خانه، مراجعه برای بازدید حضوری مشتریان را کاهش دهند. سایتهای پذیرنده آگهی املاک مانند «دیوار» هم میتوانند در بخش خدمات ملکی خود، امکان ارسال ویدیو را فراهم کنند. از طرف دیگر، در صورت وجود زیر ساخت فنی میتوان از واقعیت مجازی یا VR برای بازدید از ملک استفاده کرد.
بخشش، برداشت از مبلغ رهن، تقسیط و تهاتر؛ این چهار گزینه پیشنهادی برای سر و سامان دادن به اجارههایی است که بهدلیل کرونا و قطع درآمد مستأجرها مطرح میشوند. مالکی که تمکّن مالی دارد، میتواند از دریافت تمام یا بخشی از اجارهبها چشمپوشی کند. البته برخی از مالکان به اجاره بهعنوان درآمد ماهانه نگاه میکنند و نمیتوانند از دریافت آن صرفنظر کنند. پیشنهاد میشود این گروه با توافق با مستأجر، تمام یا بخشی از اجاره را از مبلغی که در عرف به آن پول پیش گفته میشود، کم کنند.
پیشنهاد دیگر، تقسیط اجاره پرداخت نشده در ماههای کرونایی و اضافه کردن آن به اجاره ماههای باقی مانده است. تهاتر کالا و خدمات، پیشنهاد دیگری برای مؤجران و مستأجران است. اگر ملک تجاری باشد، مالک میتواند بهجای اجاره، از مستأجر خود خرید کند یا اگر ملک مسکونی باشد، مالک میتواند بهجای اجاره از مستأجر خدماتی دریافت کند. مثلاً اگر مستأجر توان تدریس زبان انگلیسی دارد، به ازای تمام یا بخشی از اجاره این خدمت را به مالک یا کسانی که او معرفی میکند، ارائه دهد.
هتلها و تالارهای پذیرایی در ایام کرونا چه کنند؟
امکان رزرو اتاق بدون تعیین تاریخ و با تخفیف فراهم شود، یعنی مشتری، هزینه چند شب اقامت را زودتر پرداخت کند و پس از عادی شدن شرایط، با اطلاع قبلی به تعداد شبهایی که هزینه آن را پرداخت کرده در هتل اقامت کند. برای رعایت مسائل بهداشتی میتوان وعدههای غذایی را بدون هزینه اضافه در اتاق مسافران سرو کرد. همچنین هتلهای بزرگی که از سایتهایی مانند اسنپتریپ یا هتلیار پذیرش انجام میدهند، میتوانند طی توافقی امکان پیش رزرو اتاقها با استفاده از این سایتها را فراهم کنند. بهطور مشابه، تالارهای پذیرایی نیز میتوانند با قیمت امروز و با تخفیف مناسب، برپایی یک مراسم را بدون تعیین زمان، برای مشتریان خود رزرو کنند و پس از عادی شدن شرایط تاریخ را قطعی کنند.
