زندگی اجتماعی، به قیمت چشم‌پوشی از یک آنارشی خوب[1] ، به علت وحشت از پیامدهای ناگوار آنارشی بد [2]، که البته خود انسان موجب بروز آن است ، به انسان امروزی تحمیل است.
لیکن شکل‌گیری جامعه مدنی، امری داوطلبانه و خود خواسته است و نیازمند مقدمات و کنش‌های خاصی از طرف اعضاء نظام اجتماعی است.
مهم‌ترین ویژگی یک نظام اجتماعی، هماهنگ کردن خود با دیگران به قیمت صرفه‌نظرکردن از بخشی از آزادی‌های خود است. به عبارت دیگر در نظام اجتماعی یک نوع نظام مبادله بین کل و جز برقرار است
لیکن در جامعه مدنی که بعد از شکل‌گیری نظام اجتماعی بوجود می‌آید. “تعلیق آزادی فرد به نفع آرمان عمومی ضرورت ندارد. به عبارت دیگر با هرکس همانگونه رفتار می‌شود که با دیگران رفتار می‌شود.”[3]
هر چند از این تعریف ایجاد یک جامعه بی‌طبقه استنباط نمی‌شود، لیکن در یک جامعه مدنی، سلسله مراتب که از ویژگی‌های نظام‌های اجتماعی است، اگر هم وجود داشته باشد ، نه از نوع مبادله، بلکه از نوع تلطیف شده، به شکل داوطلبانه خود خواسته خواهد بود.
یکی از ضرورت‌های شکل‌گیری جامعه مدنی، وجود نهادهای خاص از جمله سازمان‌های مردم نهاد، درکنار سازمان‌های سلسله مراتبی مانند دولت و بخش خصوصی است.
به عبارت دیگر جامعه مدنی را می‌توان رسوخ مدنیت در درون دو بخش اصلی دست‌اندرکاراداره جوامع یعنی دولت و بخش خصوصی دانست.
هر چند تحقق این امر، با این واقعیت که بخش‌های سنتی جامعه از دولت و بخش خصوصی، در طی دهه ها و قرن‌ها حصارهای تقریبا “غیرقابل نفوذ به دور خود کشیده‌اند ، لیکن خوی مدنیت که فطرتاً در نهاد انسان بودیعه گذاشته شده است، سلاح برنده و کارسازی برای نفوذ به این حصار‌هاست.
نویسنده [4]کتاب جامعه مدنی [5]و مترجمین آن قطعاً با این اعتقاد که می‌توان به درون حصارهای به ظاهر غیرقابل نفوذ نهادهای سنتی رسوخ کرد و روح مدنیت را در آن‌ها دمید، مبادرت به تالیف و ترجمه این اثر نموده‌اند، و آن را به عنوان یک تحفه هر چند تکوچک ، به علاقه‌مندان و دغدغه‌مندان جامعه مدنی تقدیم نموده‌اند.
مباحثی که در این اثر مطرح شده است در حقیقت نقشه راهی است که ما را به سوی ایجاد یک جامعه مدنی هدایت می‌کند.
در فصل اول جامعه مدنی تعریف و تبیین شده است. در فصل دوم و سوم الماس جامعه مدنی به عنوان یک پدیده چند بعدی مطرح شده است. در فصل چهارم کاربردهای اولیه الماس جامعه مدنی آمده است.در فصل پنجم، شاخص‌ها، داده‌ها و فرآیند جامعه مدنی معرفی شده است.در فصل ششم موارد خاص بکارگیری الماس جامعه مدنی تشریح شده است.بالاخره لدر فصل هفتم، مسیری را که جامعه مدنی طی خواهد کرد ترسیم شده است.
امید است خوانندگان عزیز ازهمه اقشار جامعه به ویژه علاقه‌مندان شکل‌گیری جامعه مدنی، دانشجویان و استادان محترم، به ویژه دانشجویان رشته‌های علوم اجتماعی، ضمن مطالعه این اثر، نظرات خود را در مورد محتوای کتاب و هم‌چنین کاستی‌های ترجمه با مترجمین اثر در میان بگذارند، و از این طریق هر چه بیشتر به غنای محتوا و کیفیت ترجمه بیافزایند.
- [1] Benign Anarchy
- [2] Malignant Anarchy
- [3] ژان ژاک روسو ،قرار داد اجتماعی ، بنق از منبع زیر :
- جی شفریتز ، ادوارد راسل ، مبانی مدیریت دولتی ، ترجمه غلامرضا معمارزاده طهران ، انتشارات اندیشه های گوهربار ، تهران.
- [4] Helmut K Anheier
- [5] Civil Society:Measurment< Evaluation ,Policy
غلامرضا معمارزاده طهران
عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي
دکترای تخصصی مدیریت دولتی
دانشیاردانشگاه آزاد اسلامی