ظرفیت سازی در سازمان به چه معناست؟[فاطمه قیطرانی]

ظرفیت سازی عبارت است از توان بالقوه هر سازمان در به کارگیری موفقیت آمیز مهارتها و منابع سازمانی برای دستیابی به اهداف سازمان و برآورده کردن انتظارات مشتریان. ظرفیت سازمانی شامل فعالیتها، فرایندها و ساختارهایی است که از طریق آنها اقدامات جمعی اتفاق می افتد.

ظرفیت سازی عبارت است از خلق محیطی توانمند با خط مشی مناسب، چارچوبهای قانونی و توسعه نهادی که مشتمل بر مشارکت سازمانی، توسعه منابع انسانی و تقویت سیستمهای مدیریتی است (آلائرتز و همکاران، 1991).

رایت معتقد است ظرفیت سازی عبارت است از توانایی سازمان برای توسع، مدیریت، تقویت و بهبود برنامه ها و استراتژیهای خود در رسریدن به اهداف. در یک تعریف کلی میتوان گفت ظرفیت سازی به مفهوم توسعه ظرفیتها، تواناییها، و مهارتهای سازمان در زمینه های مدیریت ، رهبری، نظام مالی، منابع، طراحی و ارزشیابی است و هدف آن تضمین پایداری و کارآمدی سازمان و فعالیتهای آن در محیط رقابتی است ( دبورا ، 2007).

انواع ظرفیتهای سازمانی

ظرفیتهای سازمان، دارای دو بعد اصلی است:

منابع: شامل مواردی است که به گونه سنتی به آن بخش سخت ظرفیت سازمانی میگویندنظیر تکنولوژی، منابع مالی و منابع انسانی. منابع سازمان شامل کارکنان، زیرساختارها، تسهیلات، تجهیزات و وجوه نقد میشود که در دسترس سازمان قرار دارند؛
مدیریت: به شرایطی گفته میشود که در آن اهداف سازمان وضع میشود و در آینده به این اهداف جامه عمل پوشانده میشود. فعالیتهای مدیریتی نظیر برنامه¬ریزی، هدفگذاری، تعیین مسئولیتها، رهبری، تخصیص منابع، انگیزش و نظارت بر کارکنان و حفظ رابطه با محیط بیرونی سازمانی است.

دسته بندی دوم

در یک تقسیم بندی دیگر، ظرفیتهای سازمانی به دو دسته ظرفیتهای عملیاتی و ظرفیتهای تطبیقی تقسیم می شوند:

ظرفیت عملیاتی ظرفیتی، است که طی آن سازمان به صورت متداول فعالیتهای خود را انجام می دهد.

ظرفیت تطبیقی ظرفیتی است که طی آن، سازمان چگونگی برخورد با تغییرهای محیط بیرونی را یاد می گیرد.

دسته بندی سوم

ظرفیت سازمانی میتواند ظرفیتهای فردی،گروهی و سازمانی باشد.

ظرفیتهای فردی، شامل: دانش، مهارت، طرز نگرش و تفکر فردی است. افراد به عنوان عضوی از سازمان از این ظرفیت در سازمان استفاده کرده، زمانی سازمان را ترک می کنند، این ظرفیتها نیز از سازمان خارج میشود.

ظرفیتهای گروهی: زمانی که افراد، دانش مهارت و چگونگی نگرش خود را با دیگران تسهیم میکنند و یا زمانی که این ظرفیتها در فعالیتها و فرایندهای گروهی به کار گرفته می‌شوند، ظرفیت گروهی ایجاد میشود.

ظرفیتهای سازمانی: زمانی که ظرفیتهای فردی و گروهی بین سایر اعضای سازمان تقسیم شد و به نوعی با فرهنگ، استراتژیها، ساختار، سیستمهای مدیریتی و خط و مشی ها تعامل پیدا کرد، ظرفیت سازمانی ایجاد می شود .